Nowości

W 115 rocznicę rozpoczęcia prac kanalizacyjnych przez W.H. Lindleya na Pradze w 1906 r.

W październiku 2021 roku rzecznik MPWiK Marek Smółka poinformował mieszkańców Warszawy o tym, że w komorze kolektora praskiego pod ulicą Jagiellońską, u zbiegu z ulicą ks. I. Kłopotowskiego, znajdują się dwie tablice pamiątkowe w językach polskich i rosyjskim. Trudno czytelny w wyniku upływu czasu napis na nich brzmi: „Kamień położony przez pełniącego obowiązki prezydenta miasta Warszawy W. Litwińskiego na pamiątkę rozpoczęcia robót kanalizacyjnych przedmieścia Pragi 20 października 1906 roku według projektu i pod kierunkiem inżyniera W.H. Lindleya”.

Tablice w j. rosyjskim i polskim w komorze kolektora praskiego pod ulicą Jagiellońską

W październiku minęła 115. rocznica rozpoczęcia kanalizowania Pragi pod kierunkiem Williama H. Lindleya. Miało to miejsce w 1906 roku. Tablice pozostaną na swoim miejscu, gdzie są od 115 lat, czyli w komorze kolektora praskiego – poinformował rzecznik.

Informacja za:

https://radiowarszawa.com.pl/ponad-stuletnie-tablice-odkryte-na-pradze-przez-pracownikow-mpwik/

150 lat lindleyowskich zbiorników wodnych w Kőbánya

W 1866 roku w Europie pojawiła się kolejna fala epidemii cholery, która dotknęła także miasta węgierskie. W tej sytuacji Rada Miejska Peszt przyspieszyła działania na rzecz przyspieszenia decyzji o budowie wodociągu. Powołana w tym celu  Komisja Miejska odwiedziła kilka miast zachodniej Europy, gdzie powstały nowoczesne wodociągi i kanalizacje. W tym także Hamburg i Frankfurt n/Menem, bowiem za radą głównego inżyniera Pesztu, Pála Szumraka (1801-1872), burmistrz Móric Szentkirályi, w połowie grudnia 1867 roku zaproponował, aby prace związane z zaopatrzeniem Pesztu w wodę powierzyć Williamowi Lindleyowi, słynnemu twórcy wodociągów i kanalizacji w miastach niemieckich.

59-letni wówczas Lindley przyjął propozycję. Po zapoznaniu się z sytuacją na miejscu sporządził projekt, który przekazał miastu na początku lutego 1868 roku. Zasugerował, aby do czasu zebrania stosownych funduszów na obszarze Placu Flotylli (stoczni) nad Dunajem (Flottillenplatzon, obecnie plac Kossutha Lajosa oraz skrzydło gmachu Parlamentu) powstał tymczasowy system pomp i studni, który służyłby do poboru wody naturalnie filtrowanej rzecznym żwirem (infiltracja brzegowa). Stąd siecią rur pompowana miała być do części śródmiejskiej miasta i jego mieszkańców. Ponieważ wydajność takiego ujęcia, ze względu na cienką warstwy żwiru była niewystarczająca, dla szybko rosnącej liczby mieszkańców miasta, zaprojektował budowę filtrów piaskowych z wód Dunaju oraz wydajniejszą przepompownię, sieci rurociągów i wysokopoziomowy zbiornik, który zapewniłby odpowiednie ciśnienie w sieci. Decyzją władz miasta William Lindley uzyskał zgodę na budowę wodociągów i zbiorników wody czystej, według jego projektu już od tego roku. Po audiencji u cesarza Franciszka I, burmistrz miasta i Lindley uzyskali pozwolenie na użytkowanie terenu stoczni. Budowę rozpoczęto w kwietniu w ekspresowym tempie i zakończono w listopadzie 1968 roku.

Tymczasowe wodociągi na placu Kossutha Lajosa i budowa zbiornika wody czystej w  dzielnicy Kőbánya (1869 r.)

Imponujący dwupoziomowy podziemny zbiornik wodny zbudowano w latach 1869-1871 przy ulicy Ihász 29 (Kőbánya, 10. dzielnica Budapesztu) na wzgórzu Óhegy. Miał pojemność 10 800 m³ każdy i był w stanie pomieścić łącznie 21 600 m³ wody. Choć w tym czasie zużycie wody przez Peszt szacowano na 1850 m³ dziennie, Lindley zaplanował wodociągi, rurociągi i zbiorniki na dzienną wydajność 9100 m³/dobę. Zbiorniki budowali murarze z Włoch, cegły zostały wyprodukowane na Węgrzech.

Zbiornik wody czystej w dzielnicy Kőbánya (stan obecny)

W 1869 roku do Williama dołączył w Peszcie jego najstarszy syn, William Heerelein, który ukończył 16 lat i według ówczesnych zwyczajów uznany został za pełnoletniego. Ten sam schemat budowy zbiorników wodnych z Kőbányi zastosował on prawie ponad 40 lat później, w polskiej Łodzi.

Oddzielne miasta Buda, Óbuda i Peszt zostały oficjalnie zjednoczone w 1873 roku i otrzymały nową nazwę Budapeszt. Zbiorniki Kőbánya są nadal w użyciu i można je odwiedzać raz w roku, kiedy są opróżniane w celu ich konserwacji.

Kontrowersje wokół jubileuszu pierwszej wody w warszawskich kranach

   

Praca ta nawiązała do wydarzenia wcześniejszego, odnotowanego na naszej stronie dwa miesiące wcześniej, a mianowicie zatwierdzenia projektu w 1881 roku przez władze carskie i podpisania umowy na ich budowę przez Magistrat z Williamem. H. Lindleyem. Autorzy pracy z 1911 roku nie wymieniają daty 3 lipca 1886 roku, która w okresie międzywojennym dała początek obchodom kontynuowanym po dzień dzisiejszy. Praca zbiorowa opublikowana nakładem inżyniera Szenfelda to publikacja na 30–rocznicę zatwierdzenia projektów [21 kwietnia 1881 roku] i podpisania umowy z Lindleyami [23 lipca 1881 roku].

Warto tu dodać, że współpracownicy W.H. Lindleya za początek uruchomienia prac wodociągowych w Warszawie uznali 1882 rok i pierwszy jubileusz 25-lecia zaplanowali na 1907 rok. Z tych samych prawdopodobnie powodów 4 lipca 1907 roku na terenie Stacji Filtrów, obok wieży ciśnień, odsłonięty został także pomnik (popiersie) Sokratesa Starynkiewicza, dłuta Jana Woydygi. Obchody te odbyły się jednak dwa lata później.

Na ten temat zob. R. Żelichowski, Lindleyowie. Dzieje inżynierskiej rodu, Biblioteka Lindleiana, t. II, Warszawa 2019, s. 278-284.

Nowa książka o Williamie Lindleyu w Niemczech

Po ponad połowie wieku, w sierpniu 2021 roku, na niemieckim rynku wydawniczym ukazała się nowa biografia Williama Lindleya. Jej autorem jest zaprzyjaźniony z nami hamburski historyk Ortwin Pelc a tytuł jego książki brzmi William Lindley (1808-1900). Ingenieur und Stadtplaner. Eine Biografie (William Lindley (1808-1900). Inżynier i urbanista. Biografia). Stanowi ona 26 tom z serii „Hamburgische Lebensbilder" wydawaną przez „Verein für Hamburgische Geschichte” i opublikowaną przez Wallenstein Verlag (Göttingen 2021). 

Na tę niedużą objętościowo pozycję, liczącą 192 strony, o poręcznym formacie 21,5 x 12,5 cm, składa się 14 rozdziałów, z których  zdecydowana większość dotyczy dokonań inżynierskich Lindleya w Wolnym Hanzeatyckim mieście  Hamburgu.

To ważna i potrzebna książka.  Od czasu pierwszej publikacji autorstwa Gustava H. Leo, powstałej w 1936 roku, opublikowanej sześćdziesiąt trzy lata później (Gustav H. Leo, William Lindley. Ein Pionier der technischen Hygiene, Hamburg 1969) wiedza historyków na temat  Williama Lindleya i jego rodziny znacznie wzrosła. Ukazało się drukiem kilka nowych publikacji w języku polskim i niemieckim, odbyło się wiele konferencji okolicznościowych poświęconych W. Lindleyowi w Polsce i w Niemczech.  

Wszystkie nowe informacje na temat dokonań tego wielkiego angielskiego inżyniera, w Hamburgu także znakomitego urbanisty, w zgrabnej formie zebrał, zilustrował i przystępnie opisał Ortwin Pelc. To pozycja niezbędna w biblioteczce każdego admiratora prac Williama Lindleya, a także osoby zainteresowanej historią miejskiej infrastruktury w XIX-wiecznej Europie. Gorąco polecamy jej lekturę!

W 140-rocznicę umowy o budowie kanalizacji i wodociągów w Warszawie

W dniu 23/11 lipca 1881 roku William Heerlein Lindley, w oparciu o upoważnienie ojca, podpisał z Magistratem warszawskim umowę na wykonanie szczegółowych planów kanalizacyjnych i wodociągowych oraz na kierowanie ich budową w Warszawie. Umowa między Magistratem a W.H. Lindleyem znajduje się Archiwum Państwowym m.st. Warszawy i składa się z 42 paragrafów oraz punktów dodatkowych dotyczących relacji inżynierów z Magistratem. Z treścią umowy mieszkańcy Warszawy dowiedzieli się dopiero w październiku, po opublikowaniu jej w „Przeglądzie Technicznym”.

William Heerlein Lindley

Komitet Budowy Wodociągów i Kanalizacji m. Warszawy zebrał się dwa dni później. Jak pisał „Kurier Warszawski” z 26/14 lipca: „Pierwsze posiedzenie [Komitetu] odbyło się wczoraj pod przewodnictwem prezydenta miasta  w obecności p. Lindleya, syna. Pan prezydent przedstawił Komitetowi projekt kontraktu”. Za „nadzór i za odpowiedzialny główny kierunek robót przy budowie kanalizacji i wodociągu” Zarząd Miejski zobowiązywał się wypłacić Lindleyom wynagrodzenie roczne w wysokości 2000 funtów szterlingów, w ratach kwartalnych, w rublach po kursie w dniu wypłaty. Wartość pierwszego etapu robót projektowych wyniosła dwa tysiące rubli.

William Lindley-ojciec nie przybył do Warszawy na podpisanie wynegocjowanej z takim trudem umowy, oficjalnie z powodu choroby. Faktycznie dlatego że już dwa lata wcześniej przeszedł na emeryturę i wycofywał się z podejmowanych zobowiązań czyniąc miejsce dla swego następcy najstarszego syna. Ze wszystkich swych praw i obowiązków wynikających z umowy z Magistratem Warszawy zrzekł się on na rzecz Williama Heerleina w dniu 26 sierpnia 1881 roku.