Nowości

Sesja varsavianistyczna 2011

"Pełniący obowiązki..." - Sokrates Starynkiewicz w Warszawie" to kolejne spotkanie zorganizowane przez Bibliotekę Publiczną m.st. Warszawy w ramach dorocznych Sesji Varsavianistycznych. Postać Sokratesa Starynkiewicza jest wdzięcznym tematem bowiem kojarzy sobą dwa ważne elementy - wspaniały rozwój Warszawy w ostatnich dekadach XIX i początkach XX wieku oraz niesie dużą dawkę optymizmu. Na tle ponuro zapisanej w dziejach naszego miasta elity rosyjskiej gwiazda Starynkiewicza świeci niezwykle jasno. Dzięki jego otwartości na nowinki techniczne, a też potrzeba unowocześnienia miasta, w którym przyszło mu żyć, Warszawa mogła cieszyć się nowymi inwestycjami infrastrukturalnymi. W takiej atmosferze William Lindley, a potem jego synowie mogli rozwinąć swoje skrzydła i zaprezentować najnowsze zdobycze techniki inżynierii sanitarnej rodem z Wielkiej Brytanii. Mieszkańcy Warszawy cieszyli się dobrą wodą w kranach, powietrzem uwolnionym od zaduchu z wiecznie brudnych rynsztoków a także korzyściami, jakie dawał domom prywatnym i zakładom fabrycznym dostęp do nowoczesnej kanalizacji.


20. jubileuszowa Sesja Varsavianistyczna obrała sobie za postać centralną Starynkiewicza. Zaproszeni na nią autorzy pięciu merytorycznych wystapień opowiedzieli o tym, co Warszawa zawdzięczała temu skromnemu rosyjskiemu generałowi.  Kilka miesięcy później ukazała sie drukiem niewielka, ale znacząca książka z materiałami z tej sesji. "Sokrates Starynkiewicz - budowniczy Warszawy nowoczenej" to tekst Andrzeja Sołtana, Jak wyglądała "Warszawa w latach prezydentury Sokratesa Starynkiewicza w świetle staystyki" pisze Jan Berger. O drodze Warszawy do Lindleyów i o ich angielskich konkurentach pisze Ryszard Żelichowski w tekście "Starynkiewicz i Lindleyowie. Geneza wodociągów i kanalizacji warszawskiej". Maria Jankowska napisała esej pt. "Komitet Plantacyjny a stan zieleni w Warszawie w końcu XIX wieku" i na koniec Teresa Frączczak omawia dziedzictwo lindleyowskie w Warszawie w tekście "Co nam zostało z czasów Starynkiewicza - warszawskie wodociągi wczoraj i dziś". Książce towarzyszy wstęp Joanny Jaszek-Bieleckiej, organizatorki sesji i wydawcy tego tomu.


Książka jest obficie ilustrowana i bardzo starannie wydana. Pomimo niewielkiego nakładu, można ją nabyć w Bibliotece Publicznej m.st. Warszawy na ulicy Koszykowej.


"Pełniący obowiązki..." - Sokrates Starynkiewicz w Warszawie", Biblioteka Publiczna m.st. Warszawy, Warszawa 2011.

Album "125 lat Wodociągów Warszawskich 1886 -2011"

„Warszawo!... wkrótce marzenia twoje urzeczywistnią się. Za lat kilka będziesz piła czystą wodę i pozbędziesz się ścieków, z których czerpiesz tyfus, febry i dyfteritis” – donosił w 1880 r. „Tygodnik Ilustrowany”. I tak się stało. Sześć lat później zaczęła pracę Stacja Filtrów na Koszykach i gotowe były pierwsze odcinki kanałów. Budową kierował najlepszy specjalista w tej dziedzinie, angielski inżynier William H. Lindley.

Rok 1886 jest uznawany za datę początkową istnienia nowoczesnych wodociągów w Warszawie. Prof. Ryszard Żelichowski i Jarosław Zieliński interesująco opisują ich rozwój przez 125 lat. I jest to lektura nie tylko dla varsavianistów i historyków inżynierii. Z projektów i zdjęć, wielu publikowanych po raz pierwszy, wyłania się pasjonujący, a czasami dramatyczny obraz fragmentu dziejów stolicy Polski.

Dziś Stacja Filtrów to nie tylko unikatowy zabytek, zasługujący na miejsce na liście światowego dziedzictwa UNESCO. To także miejsce, w którym nadal – jak mówią wodociągowcy – produkuje się wodę. I to o coraz lepszym smaku. A charakterystyczna wieża ciśnień – symbol warszawskich wodociągów – to świadectwo tradycji rzetelnej, solidnej i nieprzerwanej pracy dla dobra miasta.

Hanna Gronkiewicz-Waltz, Prezydent m.st. Warszawy

Posłowie

Warszawa zawdzięcza powstanie nowoczesnego systemu wodociągowo-kanalizacyjnego cudzoziemcom. Pierwszy z nich to Sokrates Starynkiewicz, rosyjski generał-major, p.o. prezydenta Warszawy w latach 1875 - 1892, z którego inicjatywy rozpoczęto prace projektowe i budowlane. Kolejni to ojciec i syn Lindleyowie, wybitni angielscy inżynierowie, którzy podjęli się realizacji tego przedsięwzięcia. To według ich pomysłu zbudowano i uruchomiono 125 lat temu sieć miejskich wodociągów ze stacjami pomp i filtrów.

W przeświadczeniu Williama H. Lindleya budowa wodociągów i systemu kanalizacji nie była tylko technicznym wyzwaniem i dochodowym przedsięwzięciem. Ten wybitny inżynier traktował bowiem swoje poczynania jak cywilizacyjną misję. „My mamy również nasze pole bitwy i walczymy. Nasze pole bitwy nie jest takie jak w przypadku żołnierza, z tysiącami zabitych i rannych. Na naszym polu walki widzimy tysiące uratowanych od śmierci poprzez polepszenie stosunków zdrowotnych, co jest wynikiem naszej pracy”, mówił Lindley w Warszawie w 1909 roku, zaś skutkiem budowy wodociągów i kanalizacji było faktyczne „uzdrowotnienie Warszawy”, jak wówczas pisano.

Doskonałość rozwiązań technicznych w dziedzinie inżynierii sanitarnej zawsze wiązała się w planach Lindleya z dbałością o Warszawę i jej mieszkańców. Stąd w projektach Stacji Filtrów pojawiły się zieleńce i rzadko spotykane rodzaje roślin oraz taras widokowy na wieży ciśnień. Teren ten miał być nie tylko „fabryką wody”, ale także parkiem, miejscem odpoczynku dla warszawiaków. Dowodem są także, może i drobne, przykłady umiejętnego traktowania przestrzeni publicznej, tak wiele mówiące o sposobie myślenia ówczesnych inżynierów ze szkoły Lindleya, w postaci projektów wodopojów dla psów czy urządzeń do polewania drzew.

Dzisiaj praktycznie kończymy realizację tzw. projektu warszawskiego, którego niektóre rozwiązania w Stacji Filtrów przy ul. Koszykowej splatają nowoczesność z historią.

Kontynuowanie służebnej roli miejskiej firmy uzdatniającej wodę i odprowadzającej ścieki to jeden z najważniejszych elementów tradycji, która przetrwała w Wodociągach Warszawskich. Jest w niej także troska o ważny fragment naszego dziedzictwa kulturowego oraz potrzeba upowszechniania o nim wiedzy. W tym celu pracownicy oprowadzają po Stacji Filtrów setki zwiedzających. Dlatego też została urządzona sala muzealna, a unikatowe rysunki z biura Lindleya są pieczołowicie przechowywane w zakładowym archiwum. Dlatego też powstał ten album.

Henryk Brzuchacz, Prezes Zarządu MPWiK w m.st. Warszawie S.A.

 

Ryszard Żelichowski, Lindleyowie – dzieje inżynierskiego rodu

Ze Wstępu

Książka ta poświęcona jest kilku pokoleniom angielskich inżynierów cywilnych (dzisiaj powiedzielibyśmy inżynierom budownictwa wodnego i lądowego), których biografie spinają historyczną klamrą schyłek epoki napoleońskiej, ład po Kongresie Wiedeńskim, Wiosnę Ludów, zjednoczenie Niemiec i wybuch Pierwszej Wojny Światowej. Niezwykły to okres w dziejach naszego kontynentu. Nie dzieje polityczne jednak wyznaczać będą rytm naszej opowieści. Dla bohaterów tej książki świat dzieli się tylko na dwie epoki - przed i po wprowadzeniu kanalizacji ogólnospławnej oraz wodociągu publicznego.

Zmiany, jakie urządzenia te wprowadzały w życie zwykłego obywatela, choć może na początku nie tak spektakularne, były w swych skutkach dla jednostki bardziej rewolucyjne niż zmieniające się granice imperiów. "Wielkie sprzątanie", jak często w literaturze nazywa się sanitarne reformy XIX w., przyszło z Anglii, za którą poszło wiele krajów Europy.

Na ten okres właśnie przypadają początki międzynarodowej kariery bohaterów tej książki - ojca Williama Lindleya oraz synów Williama Heerlein, Roberta Searlesa i Josepha. Londyn, Hamburg, Frankfurt nad Menem, Budapeszt, Praga, Sankt Petersburg, Baku a na terenie Królestwa Polskiego Łódź, Radom czy Włocławek, to tylko wybrane przykłady miast, w których ci wielcy inżynierowie zostawili swoje ślady. Odwiedzimy te miasta. Szczególnie dużo miejsca poświęcimy Warszawie, bo tu pozostawili po sobie najwspanialsze dzieła

(…) Angielscy inżynierowie - William Lindley i jego trzej synowie - włączyli Warszawę do niewielkiej rodziny miast europejskich o nowoczesnej infrastrukturze. Zastosowane tu nowatorskie urządzenia stanowiły wizytówkę "angielskiej myśli inżynierskiej", naśladowanej przez wielu techników w miastach Europy. Sama zaś budowa - przykład nowoczesnych rozwiązań, które, jak sądzili sami Lindleyowie, staną się punktem wyjścia do licznych zamówień na terenie wielkiego imperium rosyjskiego. Choć tak się nie stało, to Warszawa mogła poszczycić się rozwiązaniami, na które Sankt Petersburg, stolica cesarstwa rosyjskiego, musiał poczekać jeszcze wiele dziesiątków lat. (…)

 

Ryszard Żelichowski, Lindleyowie – dzieje inżynierskiego rodu, Rytm, Warszawa 2002, ISBN83-88794-914 

 

William Heerlein Lindley a Pražská kanalizace

Jaroslav Jásek, William Heerlein Lindley a Pražská kanalizace, Scriptorium Paha 2006, ss.238 w tym 92 ilustracje