Nowości

W 200. rocznicę urodzin Sokratesa Starynkiewicza

200 lat temu, 30 grudnia 1820 r. urodził się Sokrates Starynkiewicz,

pełniący obowiązki prezydenta Warszawy w latach 1875-1892

W 200. rocznicę urodzin Sokratesa Starynkiewicza

Na stronie tytułowej: portret Sokratesa Starynkiewicza, p.o. prezydenta Warszawy (1895 r.). Autor Badowski, Adam (1857-1903) , Muzeum Narodowe w Warszawie

***

200 lat temu, 30 grudnia 1820 (18 grudnia według czasu starego stylu)* w Taganrogu nad Morzem Azowskim, przyszedł na świat Sokrat Iwanowicz Starynkiewicz (ros. Сократ Иванович Старынкевич), w polskiej literaturze znany jako Sokrates Starynkiewicz.

* Według kalendarza juliańskiego (stary styl) obowiązującego w Cesarstwie Rosyjskim, w odróżnieniu od kalendarza gregoriańskiego (nowego stylu) wprowadzonego w październiku 1582 roku i używanego w Królestwie Polskim różnica ta w latach 1800–1899 wynosiła np. 12 dni, a od 1900 roku do 1918 już 13 dni. Uwzględniając różne kalendarze niekiedy stosuje się format podwójny, np. „18 / 30 grudnia 1820”. W tym układzie aktualną (gregoriańską) datą jest ta druga. Po raz pierwszy w polskiej publicystyce historycznej urodziny Sokratesa Starynkiewicza Polskie Radio ogłosiło 18 grudnia, według starego stylu juliańskiego (kalendarza rosyjskiego). Oznaczałoby to 6 grudnia (!). Zob. audycja radiowa 200. rocznica urodzin Sokratesa Starynkiewicza. Rosyjski generał, któremu Polacy postawili pomnik (Cztery pory roku/Jedynka).https://www.polskieradio.pl/39/156/Artykul/978250,Sokrates-Starynkiewicz-rosyjski-prezydent-Warszawy

W dziejach Warszawy, stolicy likwidowanego Królestwa Polskiego, przypadła mu niewdzięczna rola pełnienia obowiązków wojskowego prezydenta Warszawy. Funkcję tę jako generał-major artylerii wojska rosyjskiego, sprawował w latach 1875–1892. Polubił Warszawę i związał się z nią do końca swojego życia. Zmarł 23 sierpnia 1902 roku. Postać jego oceniana była przez Polaków pozytywnie od samego początku. Pomnik Starynkiewicza na Stacji Filtrów oraz plac noszący jego imię są jedynymi upamiętnieniami z okresu zaboru rosyjskiego zachowanymi w Warszawie, a jego grób na cmentarzu prawosławnym na Woli otaczany jest opieką stołecznego MPWiK S.A.

Zasłynął swoją odpowiedzialnością i uczciwością. Do legendy przeszły jego wpłaty do kasy miejskiej z własnej kieszeni za szkody wyrządzone chybionymi zakupami inwestycyjnymi. Na lata jego urzędowania przypadły wielkie inwestycje infrastrukturalne, w tym budowa wodociągów i kanalizacji, uruchomienie pierwszej publicznej linii tramwaju konnego, otwarcie wielkiego cmentarza Bródnowskiego czy budowa nowej gazowni na Woli.

Ojciec Iwan był filologiem klasycznym, dyrektorem gimnazjum w Taganrogu stąd imiona dwóch synów o rodowodzie greckim, Sokrat i Olimp.

Choć postać p.o. prezydenta Warszawy S. Strynkiewicza obszerną literaturę, zadziwiają wciąż powtarzające się błędy, mylące obu braci przebywających w tym samy czasie w Warszawie, a także uporczywie tytułowanie go prezydentem miasta (ostatnim cywilnym prezydentem miasta Warszawy był Zygmunt Wielopolski a jego następców zaliczyć należy do komisarzy wojskowych). Fragment ulicy przypisanej Starynkiewiczowi to nie fragment Filtrowej ale odcinek biegnący prostopadle do bramy wejściowej na teren Stacji Filtrów, obok Szpitala Dzieciątka Jezus, dzisiaj wliczany w obszar odrębnego Placu Starynkiewicza.

Nie ma też Zespołu Stacji Filtrów Williama Lindleya w Warszawie (Wikipedia). Głównym inżynierem budowy wodociągów i kanalizacji w Warszawie był jego syn, William Heerlein Lindley.

Nic nie ujmując zasługom Starynkiewicza w budowaniu największej warszawskiej inwestycji - wodociągów i kanalizacji - z nieznanych ówczesnym krajowym publicystom rosyjskich źródeł wynika, że powstać mogła ona jedynie dzięki udanym zabiegom u cara Aleksandra II i Aleksandra III dwóch rosyjskich generałów–gubernatorów - Pawła Kotzebue i Piotra Albedyńskiego - stojących od p.o. prezydenta wyżej w hierarchii władzy wojskowej administrującej Warszawą!

Pomnik p.o. prezydenta, wykonany w 1907 roku przez Jana Woydygę, zaginął w 1944 roku. W 110. rocznicę uruchomienia wodociągu w 1996 roku (a właściwie popłynięcia pierwszej wody z kranów w prywatnych posesjach) jego replikę zamówiło kierownictwo MPWiK u rzeźbiarza Michała Rosy. Zaszczyt odsłonięcia pomnika przypadł piszącemu te słowa w dniu 21 września 1996 roku. Pomnik znajduje się na Stacji Filtrów, będącej częścią Zakładu Centralnego Miejskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji w Warszawie S.A.

Mowa przed odsłonięciem pomnika oraz pomnik po odsłonięciu.

Na fotografiach autor tekstu, prof. Ryszard Żelichowski

Pomnik po odsłonięciu, w całej okazałości (autor rzeźby Michał Rosa)

Literatura zalecana:

Sokrates Starynkiewicz, Dziennik 1887-1897, PWN, Warszawa 2001.

Ryszard Żelichowski, Lindleyowie. Dzieje inżynierskiego rodu, Biblioteka Societas Lindleiana, t. I-III, Warszawa 2019.

William H. Lindley w Alei Sław w Samarze

W 1909 r. władze miasta Samary zleciły wykonanie kanalizacji W.H. Lindleyowi według jego projektu. W październiku 2016 r., w Alei Sław miasta, otrzymał swoją "gwiazdę"

czytaj więcej

William H. Lindley w Alei Sław w Samarze

Samara (ros. Самара, w latach 1935–1991 Kujbyszew, Куйбышев) – miasto w Rosji, port rzeczny nad Wołgą. Stolica obwodu samarskiego.

W październiku 2016 roku, z okazji 130-lecia wodociągu Samary, przed głównym wejściem do przedsiębiorstwa SKS-Samara Sp. zoo (Systemy komunalne w Samarze) otwarto Aleję Sław, w której umieszczono nazwiska wybitnych przedstawicieli miejskiej branży wodno-kanalizacyjnej.
Każdego roku Aleja Gwiazd jest uzupełniana nowymi nazwiskami. Rolę "gwiazd" odgrywają płyty z szarego eleganckiego lokalnego kamienia.

W 2016 roku w Alei Gwiazd uwieczniono nazwiska założycieli miejskiej sieci wodociągowo-kanalizacyjnej: Williama H. Lindleya. Petera Alabina, Nikolaja Zimina oraz Alfreda von Vacano.

William Heerlein Lindley jest autorem projektu pierwszej kanalizacji Samary.

W 1906 roku Magistrat (Duma) Samary podjął decyzję o budowie kanalizacji w tym mieście według projektu W.H. Lindleya. Główne części kanalizacji zachowały się do dziś. W 2019 roku minęło 110 lat od tego wydarzenia.

Na płycie brakuje litery „H”, skrótu od Heerlein, członu jego nazwiska (według brytyjskiej tradycji nazwiska matki). Zwróciliśmy się z prośba o jego uzupełnienie. Może nasi Rosyjscy przyjaciele wprowadzą tę niezbędną korektę

Peter Alabin (1824-1896) od 1884 do 1891 pełnił funkcję burmistrza i na tym stanowisku w dużej mierze przyczynił się do otwarcia pierwszego wodociągu w Samarze w 1886 roku.

Odsłonięcie pierwszych "gwiazd" w Alei Sław

Alfred Josef Marie Ritter von Wellho Vacano (Альфред фон-Вакано) (1846-1929), poddany austriacki, przedsiębiorca, filantrop, właściciel browaru w Samarze. Inicjator i sponsor budowy pierwszej kanalizacji w Samarze. W 1909 roku oddano do użytku sfinansowaną przez niego próbną kanalizację o długości 4,2 km.

Nikolay Zimin jest autorem projektu pierwszego wodociągu w Samarze.

Widok ogólny na pierwsze "gwiazdy"

W latach 2017-2019 Aleja Sław wzbogaciła się o kolejne cztery tablice.

***

Fotografie zawdzięczam dyrektorowi generalnemu SKS-Samara Vladimirowi Biryukovowi (Главного управляющего директора ООО "Самарские коммунальные системы" Бирюкова Владимира) oraz Marii A. Almazovej, kierownikowi działu PR SKS (Мария Александровна Алмазова, начальник отдела по связям с общественностью ООО), za co bardzo dziękuję .

Światowy Dzień Wody 2020 z koronawirusem w tle

Światowy Dzień Wody w 2020 roku świętujemy w warunkach pandemii. Dlatego hasłem przewodnim jest prawidłowa higiena niezbędna dla powstrzymanie rozprzestrzeniania się COVID-19 .

czytaj więcej