Nowości

W 140-rocznicę umowy o budowie kanalizacji i wodociągów w Warszawie

W dniu 23/11 lipca 1881 roku William Heerlein Lindley, w oparciu o upoważnienie ojca, podpisał z Magistratem warszawskim umowę na wykonanie szczegółowych planów kanalizacyjnych i wodociągowych oraz na kierowanie ich budową w Warszawie. Umowa między Magistratem a W.H. Lindleyem znajduje się Archiwum Państwowym m.st. Warszawy i składa się z 42 paragrafów oraz punktów dodatkowych dotyczących relacji inżynierów z Magistratem. Z treścią umowy mieszkańcy Warszawy dowiedzieli się dopiero w październiku, po opublikowaniu jej w „Przeglądzie Technicznym”.

William Heerlein Lindley

Komitet Budowy Wodociągów i Kanalizacji m. Warszawy zebrał się dwa dni później. Jak pisał „Kurier Warszawski” z 26/14 lipca: „Pierwsze posiedzenie [Komitetu] odbyło się wczoraj pod przewodnictwem prezydenta miasta  w obecności p. Lindleya, syna. Pan prezydent przedstawił Komitetowi projekt kontraktu”. Za „nadzór i za odpowiedzialny główny kierunek robót przy budowie kanalizacji i wodociągu” Zarząd Miejski zobowiązywał się wypłacić Lindleyom wynagrodzenie roczne w wysokości 2000 funtów szterlingów, w ratach kwartalnych, w rublach po kursie w dniu wypłaty. Wartość pierwszego etapu robót projektowych wyniosła dwa tysiące rubli.

William Lindley-ojciec nie przybył do Warszawy na podpisanie wynegocjowanej z takim trudem umowy, oficjalnie z powodu choroby. Faktycznie dlatego że już dwa lata wcześniej przeszedł na emeryturę i wycofywał się z podejmowanych zobowiązań czyniąc miejsce dla swego następcy najstarszego syna. Ze wszystkich swych praw i obowiązków wynikających z umowy z Magistratem Warszawy zrzekł się on na rzecz Williama Heerleina w dniu 26 sierpnia 1881 roku.

Rodzina zawiadamia przyjaciół o śmierci Alexandra Caspara

 

Światowy Dzień Wody oraz wieża wodna Polfy Tarchomin w Warszawie

*

W dniu 14 marca, jak poinformował  mazowiecki wojewódzki konserwator zabytków Jakub Lewicki, wieża wodna Zakładów Farmaceutycznych Polfa Tarchomin została wpisana do rejestru zabytków.

Autorka: Małgorzata Woś

Budynek wieży wodnej powstał w kompleksie zakładów farmaceutycznych na Tarchominie na terenie znacjonalizowanych po II wojnie światowej Zakładów Ludwika Spiessa. W 1947 roku uruchomiono produkcję penicyliny, zaś w 1953 – insuliny. W 1947 r. fabryka weszła w skład przedsiębiorstw Zjednoczenia Przemysłu Farmaceutycznego POLFA jako Tarchomińskie Zakłady Farmaceutyczne Polfa". Zatwierdzony w 1952 roku projekt obiektu został opracowany przez Władysława Raczyńskiego w Specjalistycznym Przedsiębiorstwie Projektowania Budownictwa Miejskiego - Miastoprojekt. Prace związane z budową przeprowadzono w 1954 roku. Ostatecznie dopiero w 1957 roku wybrano docelowy projekt zwieńczenia wieży autorstwa inż. K. Bohatyrewicza, opracowany przez firmę BIPROFARM. „Partie szczytowe otrzymały formę żelbetowej cylindrycznej nadbudówki ujętej konstrukcją wsporczą w postaci czwórnogu i nadciągów. Wkrótce żelbetowe zwieńczenie uzupełniono ażurowym neonem z logotypem zakładów Polfy wpisanym w koło" – mówił Lewicki.

Więcej zob. https://tvn24.pl/tvnwarszawa/bialoleka/warszawa-bialoleka-wieza-polfy-w-rejestrze-zabytkow-5042980

Więcej fotografii zob. Wieże ciśnień, Małgorzata Łoś, https://wiezecisnien.eu/mazowieckie/warszawa_polfa/

Zmarł Alexander Caspar, prawnuk Williama H. Lindleya

Alexander Walter Horst Caspar (6.IV.1934-26.II.2021), był prawnukiem W.H. Lindleya i wnukiem jego córki Julii Fanny Elizabeth oraz Roberta Boveri. Swoje dzieciństwo spędził w Niemczech, zawodowe życie przepracował w bankach Szwajcarii. Tam poznał swoją żonę Beatrice Spotti, z którą ma dwie córki. Przejawiał głębokie zainteresowanie dziejami rodziny i był kopalnią wiedzy o ich licznych związkach ze znanymi europejskimi rodami.

Babka Alexandra Caspara, Julia Fanny, przebywała wraz z ojcem W.H. Lindleyem w Warszawie w 1901 roku.

Alexander Casper odwiedził nasze miasto wraz z małżonką (2006 r.), brał udział w zjazdach rodzinnych, m.in. w Baku i Londynie, gdzie w 2015 r. odsłonięta została tablica pamiątkowa na domu rodzinnym Lindleyów. Rodzina Alexandra Caspara ma długie tradycje muzycznie, wielu jej członków uprawiało grę na różnych  instrumentach. Kontynuuje tę tradycję najmłodsza córka Julia, utalentowana szwajcarska skrzypaczka.

Alexander Caspar w Żelazowej Woli w 2006 r. Na zdjęciu od lewej: żona Beatrice, siostra Ursula (w tle), część rodziny z Niemiec - Heinke Peschke i Karin Deubner

Wraz z Jego odejściem zamknął się bardzo ważny rozdział dziejów rodziny Lindleyów. Był żywym ogniwem łączącym odległą przeszłość z teraźniejszością. Zawdzięczam mu wiele bezcennych informacji o minionej przeszłości. Pozostaje żal, że epidemia zabrała nam możliwość kontynuacji tych fascynujących rozmów o czasach ówczesnych pionierów postępu cywilizacyjnego.

Niech spoczywa w pokoju!

Hanna i Ryszard Żelichowscy

oraz członkinie i członkowie Societas Lindleiana

W 200. rocznicę urodzin Sokratesa Starynkiewicza

Na stronie tytułowej: portret Sokratesa Starynkiewicza, p.o. prezydenta Warszawy (1895 r.). Autor Badowski, Adam (1857-1903) , Muzeum Narodowe w Warszawie

200 lat temu, 30 grudnia 1820 (18 grudnia według czasu starego stylu)* w Taganrogu nad Morzem Azowskim, przyszedł na świat Sokrat Iwanowicz Starynkiewicz (ros. Сократ Иванович Старынкевич), w polskiej literaturze znany jako Sokrates Starynkiewicz.

* Według kalendarza juliańskiego (stary styl) obowiązującego w Cesarstwie Rosyjskim, w odróżnieniu od kalendarza gregoriańskiego (nowego stylu) wprowadzonego w październiku 1582 roku i używanego w Królestwie Polskim różnica ta w latach 1800–1899 wynosiła np. 12 dni, a od 1900 roku do 1918 już 13 dni. Uwzględniając różne kalendarze niekiedy stosuje się format podwójny, np. „18 / 30 grudnia 1820”. W tym układzie aktualną (gregoriańską) datą jest ta druga. Po raz pierwszy w polskiej publicystyce historycznej urodziny Sokratesa Starynkiewicza Polskie Radio ogłosiło 18 grudnia, według starego stylu juliańskiego (kalendarza rosyjskiego). Oznaczałoby to 6 grudnia (!). Zob. audycja radiowa 200. rocznica urodzin Sokratesa Starynkiewicza. Rosyjski generał, któremu Polacy postawili pomnik (Cztery pory roku/Jedynka).https://www.polskieradio.pl/39/156/Artykul/978250,Sokrates-Starynkiewicz-rosyjski-prezydent-Warszawy

W dziejach Warszawy, stolicy likwidowanego Królestwa Polskiego, przypadła mu niewdzięczna rola pełnienia obowiązków wojskowego prezydenta Warszawy. Funkcję tę jako generał-major artylerii wojska rosyjskiego, sprawował w latach 1875–1892. Polubił Warszawę i związał się z nią do końca swojego życia. Zmarł 23 sierpnia 1902 roku. Postać jego oceniana była przez Polaków pozytywnie od samego początku. Pomnik Starynkiewicza na Stacji Filtrów oraz plac noszący jego imię są jedynymi upamiętnieniami z okresu zaboru rosyjskiego zachowanymi w Warszawie, a jego grób na cmentarzu prawosławnym na Woli otaczany jest opieką stołecznego MPWiK S.A.

Zasłynął swoją odpowiedzialnością i uczciwością. Do legendy przeszły jego wpłaty do kasy miejskiej z własnej kieszeni za szkody wyrządzone chybionymi zakupami inwestycyjnymi. Na lata jego urzędowania przypadły wielkie inwestycje infrastrukturalne, w tym budowa wodociągów i kanalizacji, uruchomienie pierwszej publicznej linii tramwaju konnego, otwarcie wielkiego cmentarza Bródnowskiego czy budowa nowej gazowni na Woli.

Ojciec Iwan był filologiem klasycznym, dyrektorem gimnazjum w Taganrogu stąd imiona dwóch synów o rodowodzie greckim,  Sokrat i  Olimp.

Choć postać p.o. prezydenta Warszawy S. Strynkiewicza obszerną literaturę, zadziwiają wciąż powtarzające się błędy, mylące obu braci przebywających w tym samy czasie w Warszawie, a także uporczywie tytułowanie go prezydentem miasta (ostatnim cywilnym prezydentem miasta Warszawy był  Zygmunt Wielopolski a jego następców zaliczyć należy do komisarzy wojskowych). Fragment ulicy przypisanej Starynkiewiczowi to nie fragment Filtrowej ale odcinek biegnący prostopadle do bramy wejściowej na teren Stacji Filtrów, obok Szpitala Dzieciątka Jezus, dzisiaj wliczany w obszar odrębnego Placu Starynkiewicza.

Nie ma też Zespołu Stacji Filtrów Williama Lindleya w Warszawie (Wikipedia). Głównym inżynierem budowy wodociągów i kanalizacji w Warszawie był jego syn, William Heerlein Lindley.

Nic nie ujmując zasługom Starynkiewicza w budowaniu największej warszawskiej inwestycji - wodociągów i kanalizacji - z nieznanych ówczesnym krajowym publicystom rosyjskich źródeł wynika, że powstać mogła ona jedynie dzięki udanym zabiegom u cara Aleksandra II i Aleksandra III dwóch rosyjskich generałów–gubernatorów - Pawła Kotzebue i Piotra Albedyńskiego - stojących od p.o. prezydenta wyżej w hierarchii władzy wojskowej administrującej Warszawą! 

Pomnik p.o. prezydenta, wykonany w 1907 roku przez Jana Woydygę, zaginął w 1944 roku. W 110. rocznicę uruchomienia wodociągu w 1996 roku (a właściwie popłynięcia pierwszej wody z kranów w prywatnych posesjach) jego replikę zamówiło kierownictwo MPWiK u rzeźbiarza Michała Rosy. Zaszczyt odsłonięcia pomnika przypadł piszącemu te słowa w dniu 21 września 1996 roku. Pomnik znajduje się na Stacji Filtrów, będącej częścią Zakładu Centralnego Miejskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji w Warszawie S.A.

Literatura zalecana:

Sokrates Starynkiewicz, Dziennik 1887-1897, PWN, Warszawa 2001.

Ryszard Żelichowski, Lindleyowie. Dzieje inżynierskiego rodu, Biblioteka Societas Lindleiana, t. I-III, Warszawa 2019.