Popiersie W.H. Lindleya stoi w najnowszym obiekcie Miejskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji - stacji ozonowania pośredniego i filtracji na węglu aktywnym. O ile płaskorzeźba przedstawiająca Williama Lindleay-ojca na frontonie budynku jest widoczna z ulicy Filtrowej, o tyle popiersie nie jest publicznie dostępne. Mogą je obejrzeć jedynie goście obiektu.
Z wielką przyjemnością informujemy, że na zaproszenie organizatorów Międzynarodowego Festiwalu Pianistycznego Chopin w sercu Warszawy, Towarzystwo Lindleyowskie "Societas Lindleiana" zostało Honorowym Patronem tej najważniejszej tego lata imprezy kulturalnej naszej stolicy.
***
Inauguracyjny
recital włoskiej artystki Leonory Armellini będzie miał
miejsce 7 lipca
o godzinie 16.00. |
Kolejne recitale odbędą się w dniach: 14, 21, 28 lipca oraz 4, 11, 18 i 25 sierpnia 2018 r. *** |
Cieszymy się z tego zaszczytu podwójnie. Po pierwsze, na rok 2018 przypada dwieście dziesiąta rocznica urodzin Williama Lindleya, założyciela inżynierskiego rodu, którego trzech synów nadzorowało prace kanalizacyjne i wodociągowe w Warszawie. Centralne obchody odbędą się jesienią w mieście Hamburgu, gdzie zaczęła się europejska kariera Lindleyów.
Po drugie, festiwal będzie miał miejsce w nadzwyczaj pięknie odrestaurowanym kościele Świętej Trójcy, w którym „w roku 1825 Fryderyk Chopin wystąpił przed carem Aleksandrem I i otrzymał od niego pierścień z brylantem. Młody kompozytor śpiewał także w parafialnym chórze i słuchał tu kazań” - pisze Przemysław Lechowski, dyrektor artystyczny festiwalu.
Dla naszego Towarzystwa Lindleyowskiego najważniejsze jest to, że organizatorzy zauważyli i docenili, obok oczywistej religijnej roli kościoła (świątynia Boża) i kulturalnej (dokonała akustyka), jej skromną całkiem świecką rolę w dziejach naszego miasta.
W 1881 roku oko Williama Heerleina Lindleya, angielskiego inżyniera cywilnego, w czasie wizyty w Warszawie, padło na elegancki w proporcjach, zaprojektowany przez samego Szymona Bogumiła Zuga, królewskiego architekta, kościół Świętej Trójcy. Nie względy religijne odegrały tu największą rolę, choć William H. Lindley był członkiem kościoła anglikańskiego, ale fakt, że wraz z wieńczącym go krzyżem był najwyższą budowlą ówczesnej Warszawy. Po rezygnacji ze względu na stan zdrowia siedemdziesięciotrzyletniego ojca Williama z prac nad kanalizacją i wodociągami Warszawy wszystkie jego obowiązki przejął najstarszy syn William H. Lindley.
Do tak wielkiej inwestycji infrastrukturalnej miasta potrzebny był nowoczesny i dokładny jego pomiar, a także szczegółowy plan. Do pomiarów zaś potrzebna była odpowiednia sieć punktów triangulacyjnych. I tak to na plan pierwszy wysunął się kościół Świętej Trójcy przy obecnym placu Stanisława Małachowskiego (wówczas placu Ewangelickiego przy ulicy Mazowieckiej i Erywańskiej). Krzyż na jego kopule wybrany został przez Williama H. Lindleya jako punkt główny (zero geodezyjne) do triangulacji Warszawy, w którym się zbiegało pięć punktów pomiarowych wyznaczonych w różnych miejscach miasta (szczegóły zob. R. Żelichowski, Paweł E. Weszpiński, Rok 1912. William Heerlein Lindley. Plan Warszawy. Wyd. Muzeum Warszawy 2016).
Jak pisał dr Paweł E. Weszpiński: „Wliczając pomiary i kartowanie uzupełniające, 237 ulic miasta na lewym brzegu Wisły skartowano w latach 1883-1893 na 686 arkuszach szkiców, a 71 ulic Pragi w latach 1903-1904 – na 170 arkuszach szkiców. Łącznie prace objęły 308 warszawskich ulic o długości 187,4 km, pomieszczono je na 836 arkuszach szkiców” (s. 161).
Przygotowania do prac triangulacyjnych w Warszawie ilustruje reprodukowana poniżej strona albumu pamiątkowego przygotowanego przez współpracowników Williama H. Lindleya z okazji 25-rocznicy rozpoczęcia prac kanalizacyjnych i wodociągowych w naszym mieście. Centralnym punkt tej strony stanowi kopuła i krzyż kościoła Świętej Trójcy. Widoczne jest także pięć pozostałych punktów pomiarów.
Organizatorzy/Organizers
Parafia Ewangelicko-Augsburska Świętej Trójcy W Warszawie
Towarzystwo im. Fryderyka Chopina
Partnerzy Artystyczni/Atristic Partners
Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny Towarzystwa Chopinowskiego W Hanowerze / Niemcy
Syberyjski Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny Im. Fryderyka Chopina W Tomsku / Rosja
Warszawskie Warsztaty Pianistyczne
Partnerzy Organizacyjni/Organizational Partners
Zespół Państwowych Szkół Muzycznych im. Fryderyka Chopina W Warszawie
Patronaty/Patronate
Towarzystwo Lindleyowskie Societas Lindleiana
Praca ta nawiązała do wydarzenia wcześniejszego, odnotowanego na naszej stronie dwa miesiące wcześniej, a
mianowicie zatwierdzenia projektu w 1881 roku przez władze carskie i podpisania
umowy na ich budowę przez Magistrat z Williamem. H. Lindleyem. Autorzy pracy z
1911 roku nie wymieniają daty 3 lipca 1886 roku, która w okresie międzywojennym
dała początek obchodom kontynuowanym po dzień dzisiejszy. Praca zbiorowa
opublikowana nakładem inżyniera Szenfelda to publikacja na 30–rocznicę
zatwierdzenia projektów [21 kwietnia 1881 roku] i podpisania umowy z Lindleyami
[23 lipca 1881 roku].
Warto tu dodać, że współpracownicy W.H. Lindleya za początek uruchomienia prac wodociągowych w Warszawie uznali 1882 rok i pierwszy jubileusz 25-lecia zaplanowali na 1907 rok. Z tych samych prawdopodobnie powodów 4 lipca 1907 roku na terenie Stacji Filtrów, obok wieży ciśnień, odsłonięty został także pomnik (popiersie) Sokratesa Starynkiewicza, dłuta Jana Woydygi. Obchody te odbyły się jednak dwa lata później.
Na ten temat zob. R. Żelichowski, Lindleyowie. Dzieje inżynierskiej rodu, Biblioteka Lindleiana, t. II, Warszawa 2019, s. 278-284.
Po ponad połowie wieku, w sierpniu 2021 roku, na niemieckim rynku wydawniczym ukazała się nowa biografia Williama Lindleya. Jej autorem jest zaprzyjaźniony z nami hamburski historyk Ortwin Pelc a tytuł jego książki brzmi William Lindley (1808-1900). Ingenieur und Stadtplaner. Eine Biografie (William Lindley (1808-1900). Inżynier i urbanista. Biografia). Stanowi ona 26 tom z serii „Hamburgische Lebensbilder" wydawaną przez „Verein für Hamburgische Geschichte” i opublikowaną przez Wallenstein Verlag (Göttingen 2021).
Na tę niedużą objętościowo pozycję, liczącą 192 strony, o poręcznym formacie 21,5 x 12,5 cm, składa się 14 rozdziałów, z których zdecydowana większość dotyczy dokonań inżynierskich Lindleya w Wolnym Hanzeatyckim mieście Hamburgu.
To ważna i potrzebna książka. Od czasu pierwszej publikacji autorstwa Gustava H. Leo, powstałej w 1936 roku, opublikowanej sześćdziesiąt trzy lata później (Gustav H. Leo, William Lindley. Ein Pionier der technischen Hygiene, Hamburg 1969) wiedza historyków na temat Williama Lindleya i jego rodziny znacznie wzrosła. Ukazało się drukiem kilka nowych publikacji w języku polskim i niemieckim, odbyło się wiele konferencji okolicznościowych poświęconych W. Lindleyowi w Polsce i w Niemczech.
Wszystkie nowe informacje na temat dokonań tego wielkiego angielskiego inżyniera, w Hamburgu także znakomitego urbanisty, w zgrabnej formie zebrał, zilustrował i przystępnie opisał Ortwin Pelc. To pozycja niezbędna w biblioteczce każdego admiratora prac Williama Lindleya, a także osoby zainteresowanej historią miejskiej infrastruktury w XIX-wiecznej Europie. Gorąco polecamy jej lekturę!
W dniu 23/11 lipca 1881 roku William Heerlein Lindley, w oparciu o upoważnienie ojca, podpisał z Magistratem warszawskim umowę na wykonanie szczegółowych planów kanalizacyjnych i wodociągowych oraz na kierowanie ich budową w Warszawie. Umowa między Magistratem a W.H. Lindleyem znajduje się Archiwum Państwowym m.st. Warszawy i składa się z 42 paragrafów oraz punktów dodatkowych dotyczących relacji inżynierów z Magistratem. Z treścią umowy mieszkańcy Warszawy dowiedzieli się dopiero w październiku, po opublikowaniu jej w „Przeglądzie Technicznym”.
William Heerlein Lindley
Komitet Budowy Wodociągów i Kanalizacji m. Warszawy zebrał się dwa dni później. Jak pisał „Kurier Warszawski” z 26/14 lipca: „Pierwsze posiedzenie [Komitetu] odbyło się wczoraj pod przewodnictwem prezydenta miasta w obecności p. Lindleya, syna. Pan prezydent przedstawił Komitetowi projekt kontraktu”. Za „nadzór i za odpowiedzialny główny kierunek robót przy budowie kanalizacji i wodociągu” Zarząd Miejski zobowiązywał się wypłacić Lindleyom wynagrodzenie roczne w wysokości 2000 funtów szterlingów, w ratach kwartalnych, w rublach po kursie w dniu wypłaty. Wartość pierwszego etapu robót projektowych wyniosła dwa tysiące rubli.
William Lindley-ojciec nie przybył do Warszawy na podpisanie wynegocjowanej z takim trudem umowy, oficjalnie z powodu choroby. Faktycznie dlatego że już dwa lata wcześniej przeszedł na emeryturę i wycofywał się z podejmowanych zobowiązań czyniąc miejsce dla swego następcy najstarszego syna. Ze wszystkich swych praw i obowiązków wynikających z umowy z Magistratem Warszawy zrzekł się on na rzecz Williama Heerleina w dniu 26 sierpnia 1881 roku.
*
W dniu 14 marca, jak poinformował mazowiecki wojewódzki konserwator zabytków Jakub Lewicki, wieża wodna Zakładów Farmaceutycznych Polfa Tarchomin została wpisana do rejestru zabytków.
Autorka: Małgorzata Woś
Budynek wieży wodnej powstał w kompleksie zakładów farmaceutycznych na Tarchominie na terenie znacjonalizowanych po II wojnie światowej Zakładów Ludwika Spiessa. W 1947 roku uruchomiono produkcję penicyliny, zaś w 1953 – insuliny. W 1947 r. fabryka weszła w skład przedsiębiorstw Zjednoczenia Przemysłu Farmaceutycznego POLFA jako Tarchomińskie Zakłady Farmaceutyczne Polfa". Zatwierdzony w 1952 roku projekt obiektu został opracowany przez Władysława Raczyńskiego w Specjalistycznym Przedsiębiorstwie Projektowania Budownictwa Miejskiego - Miastoprojekt. Prace związane z budową przeprowadzono w 1954 roku. Ostatecznie dopiero w 1957 roku wybrano docelowy projekt zwieńczenia wieży autorstwa inż. K. Bohatyrewicza, opracowany przez firmę BIPROFARM. „Partie szczytowe otrzymały formę żelbetowej cylindrycznej nadbudówki ujętej konstrukcją wsporczą w postaci czwórnogu i nadciągów. Wkrótce żelbetowe zwieńczenie uzupełniono ażurowym neonem z logotypem zakładów Polfy wpisanym w koło" – mówił Lewicki.
Więcej zob. https://tvn24.pl/tvnwarszawa/bialoleka/warszawa-bialoleka-wieza-polfy-w-rejestrze-zabytkow-5042980
Więcej fotografii zob. Wieże ciśnień, Małgorzata Łoś, https://wiezecisnien.eu/mazowieckie/warszawa_polfa/